17/09/2022 Θυμιούμαι και Λυπιούμαι” Μουσικοχορευτική Παράσταση 

To Σάββατο 17/09/2022, υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του – Φεστιβάλ Πόλης Αγίου Δημητρίου- Φθινοπωρινές Γιορτές 2022- μια μουσικοχορευτική παράσταση με τίτλο «ΘΥΜΙΟΥΜΑΙ και ΛΥΠΙΟΥΜΑΙ…» που αφορούσε Στεριανά Ακούσματα της Ξενιτιάς.

Πέντε (5) εθνικοτοπικοί  σύλλογοι  του Δήμου Αγίου Δημητρίου, ανά γεωγραφική περιοχή, ένωσαν τη γνώση  τους για την παράδοση του τόπου τους,  σε μια πολύ ιδιαίτερη εκδήλωση με θέμα τον ξενιτεμό την ξενιτιά.

Από την ΗΠΕΙΡΟ:      

  1. ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΚΡΑΨΙΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ
  2. ΕΝΩΣΗ ΗΠΕΙΡΩΤΩΝ   ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ “ΤΟ ΚΟΥΓΚΙ”

Από την ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ  (Ρούμελη):

  • ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΙΤΩΛΩΑΚΑΡΝΑΝΩΝ ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Από την ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ (Μοριά):

  • ΕΝΩΣΗ ΑΡΚΑΔΩΝ ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
  • ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΗΛΕΙΩΝ ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Την εκδήλωση πλαισίωσε μουσικά  η ορχήστρα του  ΠΕΤΡΟΥ ΧΑΛΚΙΑ  με τον ίδιο στο Κλαρίνο, τον Σπύρο Αλεύροντα στο ντέφι, τον Κωνσταντίνο Κίκιλη  στο βιολί, τον Αλέξανδρο Σωτήρχο στο λαούτο και τον κ. Δημήτρη Τζουμερκιώτη στο τραγούδι.

Στον χώρο της εκδήλωσης ο κάθε σύλλογος είχε το δικό του  περίπτερο που προσφέρονταν κέρασμα από τον τόπο τους (χορηγία από τον Δήμο Αγίου Δημητρίου)

Η χορωδία της Αδελφότητας  Κραψιτών Αθηνών εκπροσώπησε την περιοχή της  Ηπείρου, την    δυτική εσχατιά της Ελλάδας, ο τόπος, όπου ο θρήνος της ξενιτιάς και το νήμα της μνήμης,  πάνε μαζί χέρι – χέρι,  ανοίγοντας  την εκδήλωση.

Συγκεκριμένα, ο χοράρχης μας, δάσκαλος και τραγουδιστής της δημοτικής μουσικής  κ.ΣΤΑΘΗΣ ΠΟΛΥΖΟΣ,   μας εισήγαγε αριστοτεχνικά με την κελαρυστή φωνή  του,  απευθείας στο θέμα της εκδήλωσης, τραγουδώντας τα πρώτα δίστιχα του ομότιτλου θέματος ενός, πωγωνίσιου μοιρολογιού 

– ΩΧ ΑΛΗΣΜΟΝΩ ΚΑΙ ΧΑΙΡΟΜΑΙ , ΘΥΜΙΟΥΜΑΙ ΚΑΙ ΛΥΠΙΟΥΜΑΙ», Ωχ θυμήθηκα την ξενιτιά και θέλω να πηγαίνω  – 

δημιουργώντας  ρίγη και  ανασύροντας μας, τα  πιο βαθιά αισθήματα της απρόσμενης ζωής και του αποχαιρετισμού του θρήνου, με το εμβληματικό της ξενιτιάς, πωγωνίσιο μοιρολόι .Το τραγούδι αυτό, συνδέεται  με ένα σημαντικό κεφάλαιο στην Ιστορία της Μετανάστευσης και της Ξενιτειάς  στην Ήπειρο,  και ειδικότερα τις χερσαίες μεταφορές, στην δύσβατη οροσειρά της Πίνδου.

Σύμφωνα με  ιστορικά στοιχεία,έμποροι από τα Ζαγόρια, τη Μοσχόπολη,  τα χωριά του όρου Λάκμος, όπως το   Συρράκο, οι Καλλαρύτες, η Κράψη, και το Μέτσοβο πιο πέρα,  φθάνουν μέχρι την Βιέννη, την Βουδαπέστη, τη Σμύρνη, τη Ρώμη, το Βουκουρέστι, βαδίζοντας στα ίχνη της Εγνατίας Οδού. Συνήθως οι οργανωτές των Καραβανιών ήταν Ηπειρώτες με τον επικεφαλής  τους τον κερατζή (Αγωγιάτης) ή κιράμπασης δηλ αρχιαγωγιάτης ή αρχικαρβανάρης.

Στα τελευταία δίστιχα  του πολυφωνικού, η μάνα ετοιμάζει να ζυμώσει ψωμί  για να το πάρει μαζί  ο γιος της  που θα φύγει με το καραβάνι  και παρακαλεί:

Ωχ σήκου μάνα μ’ και ζύμωσε καθάριο παξιμάδι,Ωχ με πόνους βάνει το νερό με δάκρυα το ζυμώνει,Ωχ και με πολύ παράπονο βάνει φωτιά στο φούρνο,
Ωχ άργησε φούρ(ν)ε να καείς και ‘σύ ψωμί να γένεις,Ωχ για να περάσει ο κερατζής κι ο γιος μου να ‘πομείνει

Ο Κυρατζής φυσικά μετά από κάποιο διάστημα θα ξαναγυρνούσε στον τόπο του. Ο γιος της όμως, θα έμενε στα μακρινά τα ξένα για να «καζαντίσει»

Στη συνέχεια, η χορωδία της Αδελφότητας Κραψιτών τραγούδησε  το τραγούδι «ΚΑΛΩΣ ΑΝΤΑΜΩΘΗΚΑΜΑΝ, ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΝΤΕΡΤΗΛΙΔΕΣ» με το οποίο  στην Ήπειρο συνήθως ξεκινούσαν κάθε κοινωνική ή θρησκευτική εκδήλωση και σε κάθε είδους γλέντια και ΧΑΡΜΟΛΥΠΕΣ.

Άιντε καλώς, μωρέ καλώς ανταμωθήκαμαν. Άιντε εμείς οι ντερτιλήδες, μωρέ παιδιά καημένα,
εμείς οι ντερτιλήδες παιδιά ξενιτεμένα. Άιντε μωρέ να κλάψουμε τα ντέρτια μας. Άιντε και τα παράπονα μας, μωρέ παιδιά καημένα,Και τα παράπονα μας παιδιά ξενιτεμένα. Αϊντε κι αύριο, μωρέ κι αύριο, καλές ανταμωσιές Αϊντε στον Α μωρέ στον Αϊ Λιά στον Πλάτανο, Αϊντε στις κρύες τις βρυσούλες μωρέ παιδια καημένα στις κρύες τις βρυσο λες, παιδιά ξενιτεμένα.

Το 3ο τραγούδι που ακούστηκε  από την χορωδία μας, ήταν το «ΞΕΝΙΤΕΜΕΝΟ ΜΟΥ ΠΟΥΛΙ»  το οποίο συνδέεται με την Θλίψη και απόγνωση που βιώνει η γυναίκα με τον ξενιτεμό του αγαπημένου της, με απομόνωση, ανυπαρξία των επαφών και γενικά   παραίτηση από τη ζωή., όπου η αποστολή του  δώρου(μήλου ή δακρύου) στον ξενιτεμένο άνδρα, αποτελεί  απόδειξη της αγάπης, της τρυφερότητας και της αφοσίωσης της γυναίκας. 

Ξενιτεμένο μου πουλί και παραπονεμένο – μωρέ ξένε μου και παραπονεμένο, 

–η ξενιτιά σε χαίρεται, κι εγω ‘χω τον καημό σου μωρέ ξένε μου και κι εγω ‘χω τον καημό σου.

Tι να σου στείλω ξένε μου ν’αυτού στα ξένα πού ‘σαι

μωρέ ξένε μου, ν’αυτού στα ξένα πού ‘σαι;

Σου στέλνω μήλο, σέπεται, κυδώνι μαραγκιάζει,

Σου στέλνω και το δάκρυ μου σ’ ένα φτενό μαντήλι,

το δάκρυ μου είναι καφτερό και καίει το μαντήλι μωρέ ξένε μου και καίει το μαντήλι

Η χορωδία μας ολοκλήρωσε την παρουσίαση της  με το τραγούδι  «ΤΩΡΑ ΣΤΑ ΞΕΧΩΡΙΣΜΑΤΑ» διότι η έννοια  της ξενιτιάς στην Ήπειρο είχε χαρακτηριστικά θανάτου. Εκείνοι που έμεναν πίσω, δεν ήξερα αν θα ξαναδούν τον αγαπημένο, δεν ήξεραν καν αν θα του ξαναμιλήσουν. Καθόλου παράλογο, αφού η θάλασσα έφερνε ευκολότερα τους ανθρώπους κοντά, αλλά τα βουνά δυσκόλευαν κάθε επανασύνδεση. Στα τραγούδια του ξενιτεμού,  η Μάνα είναι η ενσάρκωση του καημού και του πόνου. Όμως, και ο πατέρας έχει την δική του συμμετοχή σε αυτή την επίπονη διαδικασία του αποχαιρετισμού του γιου. – Αχ τώρα στα ξεχωρίσματα, έλα γιέ μου να φιληθούμε, Ωρε γιατί έχουμε ζωή και θάνατο, ποιός ξέρει γιε μου και αν θ’ ανταμωθούμε

Έλα που σε περιμένω, ταίρι μου ξενιτεμένο. Αχ αυτού μακριά που βρίσκεσαι, εκεί γιέ μου στην Αυστραλία, Αμερική  και Γερμανία. Αχ στείλε μου το κορμάκι σου, σε μια γιέ μου φωτογραφία Eλα που σε,  περιμένω, ταίρι μου ξενιτεμένο.-

Ευχαριστούμε τον κ. ΒΙΚΤΩΡΑ ΒΡΟΥΤΣΗ για το  οπτικοκοακουστικό υλικό  της εκδήλωσης  που  ευγενικά μας παραχώρησε.

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:

περισσότερα άρθρα